1 april 2020
Voor wie is het?
Forensische zorg is geestelijke gezondheidszorg voor volwassenen die een strafbaar feit (delict) hebben gepleegd. Dit door toedoen van een psychisch probleem, vaak gecombineerd met een verslaving en/of een lichte verstandelijke beperking.
De rechter kan er dan voor kiezen om een forensische behandeling als onderdeel van hun straf op te leggen. Dit heet een ‘voorwaardelijke veroordeling’. Je wordt dan veroordeeld voor het delict, maar je hoeft niet naar de gevangenis. Je mag dus naar buiten met voorwaarden. Vaak wordt er een reclasseringsorganisatie toegewezen om toe te zien op deze voorwaarden. Indien je je niet houdt aan de voorwaarden, dan kan de reclassering de rechter adviseren om de voorwaardelijke veroordeling op te heffen en dan moet je alsnog naar de gevangenis.
Soorten forensische zorg
Er zijn drie soorten trajecten binnen de forensische zorg.
Klinische zorg
Dit is een vrijheidsbenemende of vrijheid beperkende maatregel. Wat betekent dit precies? Je moet je voor een bepaalde tijd klinisch laten opnemen en de behandeling van de kliniek volgen. Je hebt de periode dat je in de kliniek zit, geen zeggenschap over de invulling van je dagen. Je volgt namelijk het programma van de kliniek. Dit is maximaal 12 maanden. Indien de behandeling zo goed gaat, kan de kliniek ook adviseren om eerder de behandeling af te ronden.
Verblijfzorg
Als je zo lang in de kliniek hebt gezeten, moet je als het ware weer terugkeren naar de maatschappij. Dit zal geleidelijk opgebouwd worden en dat noem je ‘resocialiseren’. Als de rechter vindt dat je woonplek niet veilig genoeg is, of dat je niet in staat bent om zelfstandig te wonen, kan de rechter je verplichten om in een begeleid of beschermde woonvorm te gaan wonen. Dit laat de rechter dan ook opnemen in de voorwaarden van je veroordeling.
Ambulante zorg
Als je uit de kliniek komt, dan is je behandeling nog niet volledig klaar. Je zult in de ‘buitenwereld’ moeten leren leven met je problematiek. Daarom moet je ambulant je behandeling voortzetten. Dat betekent dat je zelf een keer per week naar je behandelaar moet gaan voor een afspraak en je je ook hieraan moet houden.
Je hoeft niet altijd eerst een klinische behandeling gevolgd te hebben. In andere gevallen is een opname niet nodig (geïndiceerd) en is een ambulante behandeling voldoende.
Ook kun je deze trajecten met elkaar combineren, dan noem je dit stapelzorg.
Wat is het verschil tussen de reguliere GGZ en de Forensische Zorg?
Als je last hebt van psychische of psychiatrische problemen dan kun je naar je huisarts toe. Deze zal je dan een verwijsbrief geven, waarmee je naar de Geestelijke Gezondheidszorg (GGZ) kan. Je maakt vervolgens een afspraak en krijgt een intake. Deze verwijzing van de huisarts is nodig, zodat de GGZ de geleverde zorg kan declareren aan je zorgverzekering. De GGZ is (voor het grootste deel) op vrijwillige basis. Je wordt uitgenodigd voor een afspraak, kom je niet dan krijg je een nieuwe afspraak. Kom je vervolgens weer niet, dan raak je ‘uit beeld’ en zal de GGZ je uitschrijven. Ondanks dat de cliënt wel hulp nodig heeft, kan de cliënt er zelf voor kiezen om hier geen gebruik van te willen maken. Die verantwoordelijkheid ligt bij de cliënt zelf.
Bij de forensische zorg ligt dit anders. De verwijzing doet in dit geval niet de huisarts maar de casemanager van de Penitentiaire Inrichting (PI), oftewel de gevangenis, of een reclasseringswerker. De geleverde zorg wordt nu ook niet door de zorgverzekering betaald, maar door het Ministerie van Justitie. Dit traject is minder vrijwillig. Vaak is het volgen van een forensische behandeling een alternatieve straf voor gevangenisstraf. Simpel gezegd: jij volgt een ambulante of klinische behandeling, anders ga je (terug) naar de gevangenis. De cliënt heeft dus wel een keuze, maar deze is minder vrijblijvend. Echter om een behandeling te laten slagen, heb je wel de motivatie van een cliënt nodig. Als de cliënt alleen ‘aanwezig’ is, maar zich vervolgens niet inzet voor de behandeling, kan de forensische behandelaar adviseren om de behandeling stop te zetten en zal de cliënt alsnog de alternatieve straf moeten uitzitten.
De verschillende klinieken in Nederland
Je hebt veel verschillende soorten klinieken voor forensische zorg in Nederland.
Forensische Psychiatrische Afdeling (FPA)
In een FPA worden mensen behandeld met een psychische stoornis en een forensische zorgtitel. Het gaat om een afdeling met een laag beveiligingsniveau. Het gaat om een afdeling met een laag beveiligingsniveau. De voordeur zit meestal wel op slot, maar de cliënt krijgt meer bewegingsvrijheid.
Forensische Verslavingsafdeling (FVA)
In een FVA worden mensen behandeld met verslavingsproblematiek en een forensische zorgtitel. Het gaat om een afdeling met een laag beveiligingsniveau. De voordeur zit meestal wel op slot, maar de cliënt krijgt meer bewegingsvrijheid.
Forensisch Psychiatrische Kliniek (FPK)
In een FPK worden mensen behandeld met ernstige psychiatrische (gedrags-) problemen en/of personen met een persoonlijkheidsstoornis. Deze kliniek zit op slot. Je kan er dus niet zomaar in of uit lopen.
Forensische Verslavingskliniek (FVK)
In een FVK worden mensen behandeld met verslavingsproblematiek en een forensische zorgtitel. Deze kliniek zit op slot. Je kan er dus niet zomaar in of uit lopen.
Penitentiaire Psychiatrisch Centrum (PPC)
De naam zegt het al. Dit is een zorg afdeling binnen de PI. Op deze afdeling krijgen gedetineerden (gevangenen) een behandeling voor hun psychische problematiek.