Interviews

Werken als Pedagoog in een orthopedagogisch dagcentrum

Terug naar overzicht

21 april 2020

Foto: shutterstock inc

Werken in een orthopedagogisch dagcentrum betekent vooral: gericht zijn op de toekomst

Anouk van Schaik is Pedagoog en werkt als Coördinerend Begeleider én Begeleider in ODC de Trampoline, een Orthopedagogisch Dagcentrum van Stichting Philadelphia Zorg. Hier volgen autistische kinderen met een verstandelijke beperking dagbesteding. Hoe is het om met deze doelgroep te werken? Wat geeft energie en wanneer zakt de moed je in de schoenen? Welke doelen zijn er en worden die gehaald?

Kun je me iets meer over je werk vertellen?

Ik werk als CB-er bij ODC de Trampoline. CB staat voor ‘Coördinerend Begeleider’. Ik coördineer een groep autistische pubers met een verstandelijke beperking en zware gedragsproblematiek. Daarbij werk ik ook dagen als begeleider op deze groep.

Hoe ziet jouw groep eruit?

In mijn groep staan we altijd met 2 begeleiders op 4 cliënten. Dit is ook echt nodig voor deze pubers, omdat ze best agressief kunnen zijn. In andere groepen staan ze vaak met 2 begeleiders op 5 of 6 kinderen.

Jouw groep is dus heftiger dan gemiddeld?

Er is wel meer agressie. Vaak is er geen agressie, maar dan ben je voortdurend bezig om te peilen hoe de cliënten zich voelen en of er een escalatie in de lucht hangt. Dit kan best zwaar zijn. Het ding is namelijk dat je agressie alleen voorkomt als je op tijd je cliënten ‘leest’ anders ben je te laat. Je moet voortdurend zien in welke spanningsfase ze zitten. Eigenlijk ben je voortdurend bezig met het volgende moment en probeer je dat moment zo goed mogelijk te de-escaleren.

Wat doe je als het wel escaleert?

Het zijn namelijk bijna allemaal jongens en ook allemaal volwassen in postuur. Bij deze doelgroep kan agressie best gevaarlijk zijn en dan moet je echt wel stevig in je schoenen staan. Dat sta ik wel door de ervaring die ik heb en wat ik heb geleerd tijdens agressietraining. We weten hoe we los moeten komen uit een greep bijvoorbeeld of wat je moet doen als je gebeten wordt. Maar wat je eigenlijk vooral leert op deze training is om zo preventief mogelijk te werken om agressie te voorkomen.

Jouw cliënten hebben een verstandelijke beperking, autisme en gedragsproblematiek. Wat betekent dit in de communicatie met hen?

Vooral dat de meesten van hen niet kunnen praten. Dat zie je eigenlijk altijd met de combinatie van autisme en een verstandelijke beperking.

Kun je dat toelichten?

Ze zitten op een heel laag niveau, waarin praten sowieso al lastig is en als je daar dan autisme bij hebt, dan vergt dat eigenlijk zoveel energie van ze dat ze al op hele jonge leeftijd een verbale achterstand krijgen.

Hoe praten jullie dan met de cliënten?

We werken veel met pictoborden (borden met symbolen en illustraties) waarop bijvoorbeeld het dagprogramma staat afgebeeld en we gebruiken ook ondersteunende gebaren bij wat we zeggen.

Wat zijn jouw taken op een gemiddelde werkdag?

Mijn werkdag als begeleider begint altijd met het klaarzetten van de communicatieborden en alle spullen die nodig zijn voor de eerste taakjes van de cliënten. Het is heel belangrijk dat ze daar niet op hoeven te wachten als ze binnenkomen, juist omdat ze zo vasthouden aan eenzelfde ritme en dat dagprogramma. Ook daarin moet je dus altijd een stap vooruit werken.

Daarna halen we de kinderen op uit de bus en starten we met het dagprogramma. Eigenlijk hebben we 4 vaste groepsactiviteiten op de groep: lunchen, fruit eten en 2 keer wandelen. Verder draaien we met alle cliënten hun eigen dagprogramma af en ondersteunen we hen daarbij. Omdat deze kinderen autistisch zijn is het volledig afdraaien van dat programma ook weer heel belangrijk. Soms doe je een bepaalde taak of moment maar heel even maar dan heb je het wel even aangetikt en voorkom je spanning bij ze. Het moet altijd voorspelbaar zijn voor ze en de enige manier waarop je dat kunt bereiken is door altijd te doen wat er gepland staat.

Kun je voorbeelden geven van de taakjes die zij krijgen of momentjes in de dagbesteding?

Theedrinken, masseren, muziek luisteren in de rustruimte maar ook je jas aantrekken, naar de wc gaan of meehelpen met de was bijvoorbeeld.

En wat zijn jouw taken als je op kantoor zit als Coördinerend Begeleider?

Dan stuur ik de groep aan en zorg ik ervoor dat alles er voor mijn team is om hun werk goed te kunnen doen. Het checken van indicaties, het aanvragen van budget voor de zorgvraag, het maken van de dagprogramma’s, de groepsindelingen (in overleg met andere cb-ers), ik schakel met de gemeenten voor de zorgvraag en ook met de ouders van de cliënten. Daarbij heb ik een coachende rol en ben ik er voor de begeleiders of als er problemen zijn op de groep.

Soms zet ik ook projecten op die goed zijn voor de groep of de stichting.

Wat dan bijvoorbeeld?

Ik benader regelmatig bedrijfjes bij ons in de buurt voor producten voor de Trampoline. Vanuit het idee dat ik onze cliënten wil prikkelen met lekker en gezond eten en ze kennis wil laten maken met meer producten. Zo krijgen wij bijvoorbeeld hele lekkere pindakaas met verschillende smaakjes uit de Pindakaaswinkel. In ruil daarvoor noemen wij de winkels dan op onze social media en doen zij wat goeds voor deze doelgroep. Een mooie wisselwerking.

Met welke andere hulpverleners werk jij samen voor de beste zorg? Een GGZ-agoog of een psychiater of psycholoog?

We schakelen veel met de Bascule, maar dat is meer om cliënten door te verwijzen of dat zij cliënten doorverwijzen naar ons. Als wij het idee hebben dat een cliënt echt psychiatrisch is, dan verwijzen we ze naar hen. En als zij denken dat een cliënt van hun een verstandelijke beperking heeft dan komt de cliënt naar ons. Een verstandelijke beperking is leidend boven een psychiatrische aandoening.

Wat is eigenlijk het verschil tussen een pedagoog en een begeleider?

Als je begeleider bent, dan heb je vaak de opleiding SPH gedaan. Dit betekent Sociaal Pedagogische Hulpverlening. Deze opleiding richt zich op jongeren en volwassenen met problemen. De studie Pedagogiek richt zich meer op ‘Opvoedkunde’ voor kinderen in het algemeen.

En wat is het verschil tussen een pedagoog en een orthopedagoog?

Een orthopedagoog is universitair geschoold. In deze functie doe je onderzoek naar de cliënten en stel je vast wat de gedragsproblematiek precies inhoudt. Je stelt diagnoses op en legt als het ware de blauwdruk voor de juiste dagbesteding van een cliënt. Als je pedagoog bent dan ben je HBO opgeleid en maak je de dagprogramma’s die bij de diagnose horen in dit werk. Je bepaalt meer op wat voor manier je de kinderen gaat begeleiden, altijd in samenspraak met de orthopedagoog. Een pedagoog kan ook op heel veel andere plekken werken.

Kun je daar meer over vertellen?

Ik ben hier ingerold door mijn stage, maar de meeste pedagogen komen terecht in functies waarin je je richt op kinderen met een normale ontwikkeling. Bij alle functies die een pedagoog heeft, staat opvoedkunde centraal. Dat is in mijn werk ook zo alleen vraagt deze doelgroep om een hele andere benadering dan kinderen zonder gedragsproblematiek.

Welke invloed heeft corona op jouw werk of op de groep?

Veel. De dagcentra zijn gesloten waardoor de cliënten geen dagbesteding meer hebben. Zoals ik net vertelde is deze groep enorm gebaat bij een vast ritme, een vaste plek en vaste gezichten. Nu zitten ze overdag ook op hun woongroep of bij hun ouders en dat is echt heel heftig. Ik weet hoe agressief en lastig deze doelgroep is dus het idee dat deze kinderen nu veel thuis zitten, houdt me wel bezig.

Ben je bang dat het thuis escaleert?

Als deze kinderen ons aanvliegen doen ze dit natuurlijk ook bij ouders of broertjes en zusjes.
Er liggen ook wel meldingen bij Veilig Thuis over de thuissituatie van cliënten maar daar draaien ze natuurlijk ook overuren in deze tijd. Ik heb er dus ook geen vertrouwen in dat het snel wordt aangepakt of verandert.

Waar werk jij nu de dagcentra zijn gesloten?

Veel op de woongroepen van mijn cliënten zodat ze wel een bekend gezicht zien. Maar collega’s van mij worden ook geplaatst bij totaal andere instellingen zoals dementen met een verstandelijke beperking. Dit is dan echt heel ander werk voor ze wat ook best pittig is.

Hoe vind jij het om in de zorg te werken?

Heel erg leuk. Alhoewel ik het nooit zo vind kloppen dat ik in de zorg werk. Het legt eigenlijk niet uit wat ik doe voor mijn gevoel. Het zou meer onder de cao van gehandicapte zorg moeten vallen.

Is het soms ook too much? Het klinkt als een heftige functie.

Ja het kan wel zorgen voor veel spanning omdat je voortdurend werkt met de spanning van de cliënten, maar het geeft ook echt veel voldoening. Zeker als je erin slaagt om het dagprogramma gewoon volledig af te draaien zonder situaties. Door steeds te kijken naar de groep, het kind en je voor te bereiden op het volgende moment zodat het voor hen zo vertrouwd mogelijk blijft.

Stichting Philadelphia is ook een fijne stichting om voor te werken. Er is veel aandacht voor coaching. Je kunt altijd terecht bij een zorgcoach als je wilt praten of als je iets vervelends hebt meegemaakt. Dat idee is echt fijn.